Groen gas wordt de duurzame variant van aardgas genoemd. De verschillen zitten in waar het van gemaakt wordt en hoe dit wordt gedaan. Groen gas wordt gemaakt door het vergisten van organische reststromen zoals mest, plantaardig afval en over-de-datum producten uit de supermarkt.

Als duurzame variant van aardgas, kan groen gas een belangrijke rol spelen in de verduurzaming van de gebouwde omgeving, industrie en zwaar transport.

Reststromen kan je zien als een soort afval. Door er groen gas van te maken, kan je het afval weer op een betere manier gebruiken. Dit noem je circulariteit. Voorbeelden van reststromen zijn mest, plantaardig afval en over-de-datum producten uit de supermarkt.

De reststromen die gebruikt mogen worden voor de productie van groen gas moeten aan strikte eisen voldoen. Deze eisen komen uit Europese en Nederlandse wetgeving. Dit wordt streng gecontroleerd door het bevoegd gezag en de Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit. De reststromen die gebruikt mogen worden, vindt u in de ‘positieve lijst’.

Vergisting wordt bij het maken van veel producten toegepast, bijvoorbeeld bij het brouwen van bier. Bacterieen eten bij de vergisting organisch materiaal op. Voor groen gas betekent dit dat de reststromen omgezet worden in onder andere het gas methaan (CH₄).

Het combineren van meerdere reststromen wordt covergisting genoemd. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het combineren van mest met plantaardig afval en over-de-datum producten.

Tijdens de vergisting ontstaat er biogas dit bestaat voor het grootste deel uit methaan (CH₄) en koolstofdioxide (CO₂). Naast biogas ontstaat er ook koolstofdioxide (CO₂) en digestaat.

Het biogas wordt gezuiverd totdat groen gas overblijft dat kwalitatief precies gelijk is aan aardgas. Dat gas kan dan in het aardgasnet worden ingebracht. Daarnaast kunnen er ook biobrandstoffen van worden gemaakt.

De CO₂ kan hergebruikt worden in bijvoorbeeld de koelingen of in de regionale glastuinbouw.

Het digestaat bevat waardevolle mineralen die gebruikt kunnen worden in de landbouw.

Nee. In een biomassacentrale worden houtsnippers verbrand voor de productie van warmte en in sommige gevallen elektriciteit. In een groen gasinstallatie worden organische reststromen zoals mest, plantaardig afval en over-de-datumproducten vergist voor de productie van groen gas. Er worden geen houtsnippers gebruikt; deze zijn niet geschikt voor vergisting.

Momenteel bevindt het groen gas project zicht in de vergunningenfase. In deze fase worden de vergunningen voor het bouwen van de groen gas installatie aangevraagd.

Het project gaat om de ontwikkeling van een groen gasinstallatie (de fabriek) die maximaal 39 miljoen nm3 groen gas per jaar maakt. Ter vergelijking: de gaszuiveringsinstallatie van de NAM en EBN maakte in het verleden 9 miljoen nm3 methaan per dag.

Qua reststromen, het afval waar groen gas van gemaakt kan worden, kijken ze naar een combinatie van ongeveer 70% mest en 30% andere reststromen zoals plantaardig afval en over-de-datum producten. In totaal wordt naar verwachting 662.500 ton aan reststromen gebruikt. De hoeveelheid en combinatie kan nog wijzigen. Dit hangt af van de ontwikkeling van de markt in reststromen en de wet- en regelgeving.

Het maken van groen gas leidt tot een toename van het vrachtverkeer naar de groen gasinstallatie. De reststromen en het digestaat worden namelijk vervoerd met vrachtwagens. De verwachting is dat er ongeveer 100-200 extra ritten per dag zullen komen als de installatie operationeel is. Dat is volgens de huidige inzichten ongeveer 1-2% van de huidige vervoersbewegingen in de omgeving.

De overlast van de toegenomen vrachtritten op de omgeving willen de projectpartners zoveel mogelijk beperken. Daarom heeft het toonaangevende ingenieursbureau Royal HaskoningDHV een onderzoek hiernaar gedaan. In het onderzoek is er gekeken naar de verkeersdoorstroming, verkeersroutes en verkeersveiligheid. De resultaten van het onderzoek zijn meegenomen in de verdere ontwikkeling van het project. Een voorbeeld hiervan is het onderzoeken of het digestaat verwerkt kan worden tot een compact(er) product, waarmee het aantal vrachtbewegingen verminderd kunnen worden.

Daarnaast zijn de resultaten ook ingebracht bij het traject MM Bereikbaar. Dit is een initiatief van de gemeente Emmen en de provincie Drenthe voor de aanpassing van de weg Emmen – Klazienaveen (N862) en de Rondweg (N391).

Hedendaagse installaties maken gebruik van moderne technieken en veroorzaken nauwelijks tot geen geuroverlast als de installatie in bedrijf is. De moderne installaties, zoals in Hardenberg, zijn al op die manier ingericht.

Tijdens de opstartperiode van een aantal maanden is het bij sommige installaties voorgekomen dat er geur vrijkwam. Dat kwam bijvoorbeeld doordat de biologische filters nog niet goed werkten. Dit was een tijdelijke situatie. Bij de groen gasinstallatie North Star op GZI Next worden geen biologische filters gebruikt maar chemische luchtwassers, waardoor de initiatiefnemers deze opstartproblemen niet verwachten.

Vanuit de omgeving bestaat de vraag of zij ook de voordelen plukken van de komst van een groen gasinstallatie. De productie van groen gas, als onderdeel van de energiehub op GZI Next, kan bijdragen aan de verduurzaming van de energie-intensieve industrie van Emmen. Groen gas uit Emmen kan ingezet worden voor de gebouwde omgeving, industrie en zwaar transport. De regio Emmen heeft hiermee de mogelijkheid om met de productie en het gebruik van groen gas de regio te verduurzamen.

Financiële participatie, waarbij de omgeving via in het project investeert is geen verplicht of gebruikelijk onderdeel bij groen gasprojecten. Dat komt omdat financiële participatie ook investeringsrisico’s met zich meebrengt. In het geval van groen gas zijn deze risico’s hoger dan bij wind en zon.

Sommige dorpen rondom GZI Next zijn bezig met de energietransitie. Zo onderzoeken zij hoe hun wijken van het aardgas af kunnen. De North Star partners delen graag hun kennis en expertise.

Naast het delen van kennis en expertise is het GZI Next consortium ook bezig met het ontwikkelen van een goed nabuurschap initiatief. Over de invulling van dit initiatief zijn zij nog in gesprek met de Erkende Overleg Partners (EOPs) van Oranjedorp, Nieuw-Dordrecht en Barger-Oosterveld.

Het project biedt ook kansen voor circulariteit. Dit houdt in dat de restproducten die ontstaan bij het productieproces weer waarde krijgen. Het digestaat kan bijvoorbeeld worden gebruikt als vervanger van kunstmest in de landbouw. Een andere mogelijkheid is dat bewoners het digestaat, of hieruit voortkomende producten, aan de poort op kunnen halen voor gebruik in hun eigen tuin.

Voor het CO₂ dat ontstaat tijdens het maken van groen gas geldt dat dit wellicht vloeibaar gemaakt kan worden voor gebruik in de glastuinbouw. Daarnaast wil het project actief kennis delen. Daarom zijn de partners van plan om een onderzoek te starten naar circulaire gewassen in Veenkoloniën.

Veiligheid is een absolute voorwaarde en wordt meegenomen in alle aspecten van de ontwikkeling van deze installatie. De GZI Next partners, Shell, Gasunie en ENGIE, hebben veel ervaring met zowel aardgas en groen gas. Zij gebruiken hun kennis en ervaring voor de veilige productie en transport van groen gas. De eventuele risico’s worden beheerst door veiligheid-, gezondheid- en milieuvoorschriften op het terrein. Dit betekent dat mocht er al iets mocht gebeuren dit ver van woonwijken plaatsvindt.

Het uitgangspunt van de projectpartners is dat het project geen negatieve invloed heeft op het milieu. De grootste milieuwinst zit in de CO₂-reductie die ontstaat doordat aardgas wordt vervangen door groen gas. Als de groen gasinstallatie operationeel is, zou er jaarlijks ongeveer 45.000 ton minder CO₂ in de atmosfeer kunnen belanden.

De impact die de groen gasinstallatie op de omgeving heeft, wordt uitgebreid onderzocht in het vergunningentraject. Voordat de omgevingsvergunning kan worden aangevraagd, wordt er een m.e.r.-beoordelingsnotitie gemaakt. M.e.r. staat voor milieueffectenrapportage. In de m.e.r.-beoordeling worden aspecten als geur, geluid, externe veiligheid en verkeer meegenomen. Daarnaast worden ook de effecten op bijvoorbeeld de omgeving, zoals woonwijken, natuurgebieden, waterwin- en natura 2000-gebieden meegenomen.

North Star moet ook aan de wet- en regelgeving rondom stikstof voldoen.  De m.e.r.-beoordelingsnotitie en de vergunningsaanvraag zijn openbaar.

Per juni 2022 heeft het North Star project een positieve m.e.r.-beoordeling gehad. Dit betekent dat er geen uitgebreide m.e.r.-procedure nodig is.

De projectpartners zullen de bewoners van het gebied zoveel mogelijk betrekken in dit proces. Dit wordt onder andere gedaan door het houden van informatiebijeenkomsten, excursies en periodiek overleg met de Erkende Overleg Partners (EOPs).

Belanghebbenden kunnen tijdens de vergunningenprocedure gebruik maken van hun formele inspraakmogelijkheden. Dit kan door het indienen van een zienswijze en door beroep- en bezwaarprocedures. De partners streven ernaar om zorgen zoveel mogelijk weg te nemen, maar zullen u ook informeren wanneer de vergunningenprocedures starten. Het streven is om eind 2022 de vergunningsaanvraag in te dienen.

​GZI Northstar is een van de meest geavanceerde installaties als het gaat om het voorkomen van geuroverlast. De initiatiefnemers nemen veel maatregelen om geuroverlast te voorkomen. De belangrijkste maatregelen zijn:

• De lucht die de installatie verlaat, gaat via geavanceerde luchtwassers naar buiten. Dit zijn zogenaamde ‘drietraps chemische luchtwassers’;
• Alle vaste reststromen worden binnen gelost en opgeslagen. De hallucht wordt afgezogen;
• Alle natte reststromen worden via een gesloten slangverbinding uit de vrachtwagens gelost en de lucht wordt afgezogen;
• Het composteren van digestaat gebeurt in afgesloten tunnels in een afgesloten hal. Ook hier wordt de lucht afgezogen;
• De hallen zijn zo ingericht dat er ​zogenaamde onderdruk​ is. Dit betekent dat op het moment dat een deur wordt geopend, er geen lucht uit de hal naar buiten komt​;
• De schoorsteen van de installatie zorgt ervoor dat de gereinigde lucht op hoogte optimaal gemengd wordt met de buitenlucht, zodat je eventuele restgeur niet ruikt.

Het ontwerp van de installatie is na overleg met omwonenden en de Omgevingsdienst Groningen aangepast. Aan het ontwerp zijn de chemische wassers en de schoorsteen toegevoegd. Door deze maatregelen komt de installatie onder de laagste grens van de vergunningscriteria die gelden voor geur. Daarmee is deze installatie één van de meest geavanceerde installaties als het gaat om het voorkomen van geuremissies.

Een luchtwasser is als het ware een filter tussen de installatie en de buitenwereld. De lucht komt in contact met het water in de luchtwasser. Aan het water ​zijn chemische hulpstoffen toegevoegd. Deze hulpstoffen nemen de stof- en geurdeeltjes op terwijl het water wordt rondgepompt. De uitgaande ventilatielucht is daardoor goed gereinigd. De kwaliteit van het waswater wordt continue in de gaten gehouden zodat de stof- en geurdeeltjes maximaal worden verwijderd.

In een eerder ontwerp waren biologische filters opgenomen, zogenaamde biobedden. De luchtstroom gaat dan door een ‘bed’ van biologisch materiaal, bijvoorbeeld houtsnippers, turf of kokosvezels. Bacteriën in deze biobedden filteren onaangename geuren en vangen (resten) fijnstof af. Op aanraden van de Omgevingsdienst Groningen is het ontwerp op dit punt aangepast, omdat een biobed een eigen ‘mossige’ geur kan afgeven.

Op verzoek van bewoners onderzoeken de initiatiefnemers ENGIE, Shell en EBN of er een nulmeting van geur gedaan kan worden. Hiervoor hebben zij een aantal adviesbureaus geconsulteerd. Geur is echter moeilijk te meten. Dit komt omdat geur bestaat uit veel verschillende geurdeeltjes, zogenaamde ‘componenten’, die bijdragen aan geur.

Er zit ook een groot verschil tussen geur en geurhinder. Geur is een eigenschap die we met onze reukzin waar kunnen nemen. Sommige geuren ervaren we als aangenaam en andere als hinderlijk. Het woord hinderlijk is erg persoonlijk en afhankelijk van de situatie. Sommigen ervaren het uitrijden van mest in landelijk gebied als prettig en anderen als hinderlijk.

De mogelijkheden voor geuronderzoek in de omgeving blijken in de praktijk vaak weinig betrouwbaar. Een mogelijkheid is om gedurende een jaar elektronische neuzen te plaatsen, maar die kunnen maar een beperkt aantal geurcomponenten meten, waardoor er geen goed beeld ontstaat van de situatie. Een andere mogelijkheid zijn ‘snuffelploegmetingen’ om geurhinder te bepalen door ​zogenaamde ‘erkende neuzen’. Het zomaar willekeurig meten van geur in de buitenlucht, zonder geurbron, is niet mogelijk. De weersomstandigheden hebben ook invloed, waardoor een momentopname niet veel zegt. Daarnaast moeten geuronderzoeken altijd bij de bron (in dit geval de installatie) plaatsvinden.

Een goed geuronderzoek in het kader van het vergunningentraject heeft meer toegevoegde waarde. In plaats van geur te meten wordt het berekend op basis van het aantal geureenheden (odor units) en de geurconcentratie die in de omgeving zouden kunnen ontstaan. Het model houdt rekening met windsnelheid, windrichting, temperatuur etc. Dit geuronderzoek wordt uitgevoerd in het kader van de vergunningsaanvraag en zal tijdens de informatiebijeenkomsten worden toegelicht. In de vergunningen worden ook voorwaarden vastgelegd voor geurreductie.

De initiatiefnemers, ENGIE, Shell en EBN, zijn hierover in nauw en goed overleg met de Erkende Overlegpartners van Oranjedorp, Barger-Oosterveld en Nieuw-Dordrecht. Samen werken zij aan oplossingen, zodat de omgeving zekerheid heeft dat zij geen geuroverlast zullen hebben van de groen gasinstallatie.

De initiatiefnemers van de groen gasinstallatie North Star (ENGIE, Shell en EBN) vinden het belangrijk om een goede buur te zijn. Met klachten kunnen bewoners bij een aanspreekpunt van de groen gasinstallatie North Star terecht, zodat er snel ​maatregelen genomen kunnen worden. Mochten er toch geuremissies zijn, bij calamiteiten of onderhoud, dan communiceert North Star dit naar de omgeving. Om dit proces goed in te richten gaan de initiatiefnemers samenwerken met de Erkende Overleg Partners van Oranjedorp, Nieuw Dordrecht en Barger-Oosterveld om een klankbordgroep en/of klachtenprotocol op te stellen.

Als omwonenden klachten hebben over de groen gasinstallatie, kunnen zij laagdrempelig terecht bij een aanspreekpunt van de installatie. Mochten de meldingen niet naar tevredenheid zijn afgehandeld, dan kunnen bewoners altijd terecht bij de formele toezichthouder: de Regionale Uitvoeringsdienst Drenthe (RUDD).  De Milieuklachtenlijn van de RUDD is bereikbaar via (0592) 36 53 03. Deze klachtenlijn is 7 dagen per week, 24 uur per dag beschikbaar.

De m.e.r.-aanmeldnotitie wordt ingediend bij de provincie Drenthe. Dit komt omdat de provincie Drenthe het bevoegd gezag is. In deze aanmeldnotitie staan de voorgenomen bedrijfsactiviteiten, de locatie en de verwachte milieugevolgen voor de omgeving. North Star moet ervoor zorgen dat de overheid, die de vergunning afgeeft, een weloverwogen besluit kan nemen. Daarom moet North Star meerdere onafhankelijke onderzoeken aanbieden bij de aanvraag. Deze gaan over geur, veiligheid, geluid, ecologie, bodem en verkeer. De ambtenaren beoordelen vervolgens deze onderzoeken. Ze vergelijken dit met de eisen die de overheid stelt aan veiligheid, bodem, geur etc. Zij beoordelen op basis van de onderzoeken of North Star de milieueffecten voldoende in kaart heeft gebracht. Als hieruit blijkt dat de effecten minimaal zijn, nemen zij een positief m.e.r-beoordelingsbesluit. Dit besluit is terug te vinden in de Staatscourant.

North Star heeft in juni 2022 een positief m.e.r.-besluit gekregen.

De omgevingsdienst Groningen voert de vergunningprocedure uit in opdracht van de provincie Drenthe. De omgevingsdienst Groningen heeft daarna zes weken de tijd om de aanvraag van North Star te onderzoeken. Als zij vinden dat uit de onderzoeken blijkt dat North Star aan alle voorwaarden voldoet, treedt stap twee in werking.

Een omgevingsvergunning wordt afgegeven voor bedrijfsactiviteiten die hinder voor mens en/of milieu kunnen veroorzaken.  Bijvoorbeeld stof,  geur,  gevaar of luchtverontreiniging. De omgevingsvergunning wordt pas afgegeven als de aanvrager door middel van onderzoek kan aantonen dat aan wettelijke voorwaarden wordt voldaan op bijvoorbeeld het gebied van geur, geluid, veiligheid en andere milieu-aspecten (bodem, verkeer, lucht, stikstof). In deze omgevingsvergunning wordt ook de vergunning voor de bouwactiviteiten verleend. Het proces rondom een omgevingsvergunning voor bouw, milieu en ruimtelijke ordening wordt ook wel een Wabo-procedure genoemd.

Na het beoordelen van de m.e.r-aanvraag wordt een ontwerpbesluit (omgevingsvergunning) opgesteld. Deze wordt gepubliceerd door de provincie Drenthe. Dit doen zij via het regionale dagblad. De ontwerpvergunning ligt dan 6 weken ter inzage. Er is op dat moment een mogelijkheid tot het indienen van zogenoemde ‘zienswijzen’.  Als er zienswijzen in worden gediend wordt dit genoemd in de beschikking, dit is de definitieve omgevingsvergunning. Dit totale proces duurt minimaal 26 weken. Deze beschikking wordt weer 6 weken ter inzage gelegd.  Het komt voor dat iemand vindt dat zijn of haar zienswijze onvoldoende is meegenomen bij de besluitvorming. Dan is een procedure bij de Raad van State een mogelijkheid.

Voor de watervergunning is de bovenstaande procedure gelijk. Het waterschap Vechtstromen is bevoegd gezag en handelt ook de watervergunning af.

De werkgroepen zoeken met elkaar naar de meest efficiënte en veilige manier om de installatie groen gas te laten produceren. De voortgang wordt iedere periodiek besproken met de EOP’s van de dorpen Nieuw-Dordrecht, Oranjedorp en Barger-Oosterveld. De EOP’s zijn kritisch en vertellen over de zorgen die er leven binnen de dorpen. Gelukkig denken zij ook mee met wat North Star kan doen om die zorgen weg te nemen.

Dit komt omdat de projectgroep meer duidelijkheid wil hebben over de invloed van de installatie op de omgeving. Dat is de reden dat er een m.e.r. procedure doorlopen.

In een m.e.r-procedure wordt gekeken wat de invloed is op de omgeving (bijvoorbeeld luchtkwaliteit, bodemkwaliteit, veiligheid, geluid, transport) vergeleken met de situatie zoals die voorheen was. In het geval van de North Star is dat grotendeels de huidige situatie.

De North Star maakt groen gas uit biologische, groene reststromen. Dat bestaat maximaal uit 70 % mest en 30 % zogenaamde co-substraten; dat zijn bio- reststromen die niet meer als voedsel gebruikt kunnen worden voor mens of dier. Denk hierbij aan graanresten, bietenpuntjes en cacaodoppen. De regels voor het gebruik van deze reststromen zijn zeer streng en worden gecontroleerd door de NVWA.

In overleg met o.a. de EOP’s en het bevoegd gezag is gekozen voor de meest optimale luchtzuiveringsinstallatie, een zogenaamde 3-traps chemische luchtwasser gekoppeld aan een schoorsteen van 45 meter hoog. Dit, gecombineerd met de meest moderne vergistingstechnieken en diverse andere maatregelen, beperken de risico’s op geuroverlast tot een minimum. 

De mest wordt aangevoerd met behulp van gespecialiseerde mesttransporten. 

Het digestaat wordt afgevoerd door dezelfde transporteurs.

Uit een onafhankelijk verkeersonderzoek van RHDHV blijkt dat de transporten van en naar de North Star een zeer beperkte toename betekenen voor  de verkeersstromen rondom Emmen. De aanpassingen aan de N861, zoals voorzien in het plan MM Bereikbaar, zullen hier zeker ook nog een gunstige invloed op hebben.